Chuyện ông Táo ở Việt Nam gắn liền với sự tích về ba vị thần Thổ Công (trông coi việc bếp), Thổ Địa (trông coi việc nhà cửa), Thổ Kỳ (trông coi việc chợ búa). Người Việt luôn xem ba vị thần trên là những vị thần đem lại may mắn, tài lộc, phước đức trong nhà nên rất kính trọng.

Tục thờ cúng ông Táo có nguồn gốc từ truyền thuyết mỗi tháng vua bếp lên trời một lần (vào ngày cuối cùng của tháng) để báo cáo chuyện mỗi nhà với thiên đình. Nhờ đó thiên đình mới biết hết chuyện dương gian, từ chuyện làm ăn tới việc của mỗi nhà. Về sau trong dân gian tục tiễn đưa ông Táo về trời thay vì mỗi tháng một lần chỉ còn lại ngày 23 tháng chạp hàng năm.

Lễ vật cúng tiễn ông Táo về trời không thể thiếu cá chép (ảnh minh họa: internet)

Theo Tiến sỹ sử học Nguyễn Nhã, “Ngày 23 tháng chạp, ngày tết ông Táo của Á Đông trong đó có người Việt là ngày để tôn vinh người đầu bếp, ông đầu rau hay ông Vua bếp, táo quân, tức ông Công, Thổ Công (Phạm Lang) trông coi việc trong bếp và cả thần Thổ Địa (Trọng Cao) trông nom việc trong nhà, thần Thổ Kỳ (Thị Nhi, đàn bà) trông nom việc chợ búa.Việc trong bếp, việc trong nhà, việc chợ búa đều là việc gia đình. Theo truyền thống chỉ có đàn bà đi chợ, buôn bán, song chủ gia đình vẫn là đàn ông tức ông Công, Táo quân. Táo quân có nhiệm vụ hàng năm vào ngày 23 tháng 12 âm lịch lên chầu trời báo cáo những việc tai nghe mắt thấy ở trần gian mà dân gian thường cúng con cá chép ra sông hay ra ao để hóa rồng (vượt vũ môn) để Táo quân cưỡi về trời”.

Để tiễn ông Táo mỗi gia đình người Việt thường chuẩn bị rất chu đáo lễ vật thờ cúng. Từ ngày hôm trước, góc bếp được lau chùi sạch sẽ, ngăn nắp, tới sáng ngày ông Táo về trời (23/ 12 âm lịch) sẽ ngừng nấu nướng mọi thứ. Lễ vật cúng sẽ để ngay cạnh bếp gồm thịt, rượu, bánh, kẹo, tiền vàng áo mã, và không thể thiếu con cá chép sống. Khi cúng xong sẽ thả cá xuống sông, để hóa rồng đưa ông Táo về trời báo cáo với Ngọc Hoàng những việc tai nghe mắt thấy trong mỗi nhà. Lễ vật để mời ông Táo về lại hạ giới vào ngày cuối cùng của năm (thường là 30/ 12 tết) thường đơn giản hơn chỉ với thịt, cá, rượu, tiền vàng…

Có lẽ từ niềm tin tín ngưỡng trong mỗi người Việt mà ngày 23 tháng chạp – ngày cúng tiễn, đón ông Táo về trời luôn được mọi người xem trọng và đặc biệt được những bà nội trợ chuẩn bị rất chu đáo.
 

Theo PNO