Nhà hình chữ khẩu bắt nguồn từ kinh đô Đại Đô, nhà Nguyên. Kiến trúc của Đại Đô là hình vuông, sân sau do 4 bức tường của 4 căn phòng tạo thành.

Kiểu kiến trúc tứ hợp viện

Quan niệm vũ trụ của Trung Quốc cổ đại cho rằng, trời có dạng hình tròn, đất có dạng hình vuông. Thành trì hình vuông, sân hình vuông đều thể hiện sự kính sợ trời đất. Tứ hợp viện là kiểu nhà truyền thống của Bắc Kinh. ‘Tứ’ đại diện 4 phía Đông, Tây, Nam, Bắc; ‘hợp’ hàm nghĩa bao quanh. Từ trên nhìn xuống, tứ hợp viện giống như một chiếc hộp lớn do 4 cái hộp nhỏ tạo hình. Nhìn từ mặt phẳng thì nó là một hình vuông ngay ngắn.

Tứ hợp viện đã trở thành công trình kiến trúc tượng trưng cho Bắc Kinh

Tứ hợp viện chính thống đều có hành lang. Gian phòng trong tứ hợp viện quay mặt về hướng Nam, ánh mặt trời xuyên qua, người ta gọi là phòng chính hay phòng trên. Người sống trong phòng chính là chủ nhân của căn nhà. Phòng ở hai bên gọi là chái nhà, mặt trời chiếu rọi rất ít, không bằng phòng chính.

Tứ hợp viện đã trở thành công trình kiến trúc tượng trưng cho Bắc Kinh. Trên thực tế, từ Thái Miếu, Cố Cung cho đến bố cục toàn bộ thành Bắc Kinh đều là hóa thân của tứ hợp viện. Trong số tứ hợp viện còn tồn tại ở Bắc Kinh thì nhà ở vương phủ đẹp nhất và hào hoa nhất là Cung Thân Vương phủ và Thuần Thân Vương phủ .

Sân bên trong của tứ hợp viện

Người Trung Quốc cổ đại rất chú ý hình thức của cửa ra vào. Họ thường dùng từ ‘môn đệ’ để thể hiện xuất thân và địa vị bản thân. Cửa lớn vương phủ vô cùng tráng lệ, trên nóc cửa lớn vương phủ dùng ngói ống, ngói hình thú trang trí. Cánh cửa sơn màu đỏ, có gắn đinh cửa hình tròn. Giữa các vương gia cũng phân cấp bậc, cửa lớn của vương phủ cấp cao nhất rất phức tạp. Trên cánh cửa lớn màu đỏ có trang trí 63 đinh cửa hình tròn, vương gia các cấp bậc khác theo tiêu chuẩn này lần lượt giảm phân nửa.

Người Trung Quốc cổ đại rất chú ý hình thức của cửa ra vào

Đối với người dân Bắc Kinh lớn tuổi, ngõ hẻm và tứ hợp viện giống như tuổi ấu thơ ngọt ngào và đại gia đình ấm áp. Trong tứ hợp viện đơn giản cũng có một cái sân nhà, nếu sân rộng rãi có thể trồng cây cối, nuôi cá. Không chỉ có nơi ở thoải mái nhàn nhã, mà chủ nhân còn có thể tận hưởng hết những gì thiên nhiên ban tặng.

Trong tứ hợp viện là cuộc sống yên tĩnh và hoà thuận của một gia đình, bên ngoài tứ hợp viện là phố chợ nhộn nhịp cùng nơi vui chơi giải trí. Gian hàng bán các loại đồ chơi mang đến cho trẻ con nhiều niềm vui, tiếng rao của kẹo hồ lô, kịch múa rối bóng, con diều đã mang đến cho người dân Bắc Kinh lớn tuổi một ký ức không thể phai nhòa.

Bắc Kinh đang xây dựng nhiều tòa nhà cao tầng. Nó đã gánh vác ước mơ tương lai của người dân Trung Quốc, nhưng người Trung Quốc không từ bỏ truyền thống và tự hào. Con hẻm và tứ hợp viện vẫn là huyết mạch và nền tảng vững chắc của Bắc Kinh.

Gia Nữ